Tekne ve Yatlar için Uygun Akü Seçimi Nasıl Olmalıdır?

Akü elektrik enerjisini depo edip ihtiyaç halinde kullanıma sunan bir cihazdır. Her bir kullanım alanı için farklı türde akü bulunur. Otomobiller için farklı, yenilenebilir enerji kaynakları için farklı ve denizcilik için farklı türde aküler kullanılır. Diğer akülerden farklı olarak denizcilikte, gemi ile yatlarda kullanılan aküler darbeye ve şiddetli sarsıntıya karşı daha dayanıklı olmak zorundadır. Denizcilikte kullanılan akülere marin akü adı verilir.

Marin Akü Nedir?

Denizcilikte, tekne ile yatlarda kullanılan marin aküler derin döngülü jel akülerdir. Tekneler diğer ortamlara göre daha sarsıntılıdır. Daha dalgalı ve ani hava değişimlerinin görüldüğü bir ortamda bulunur. Bu yüzden kullanılan akünün de bu ortama uyumlu olması gereklidir. Sürekli sarsıntıya bağlı olarak sulu akünün kullanılması sakıncalıdır. Sulu akü denizcilikte kullanıldığında aküde sıvı kaybı ortaya çıkar. Bu durumda akü bozulabilir. Bu sebeple derin döngülü jel aküler denizcilikte kullanıma uygundur.

Marin aküler tam bakımsızdır. Darbeye, sarsılmaya ve hava sıcaklığındaki değişimlere karşı dirençlidir. Aşırı soğuk veya aşırı sıcak havalardan marin akünün performansı olumsuz etkilenmez. Diğer akülere kıyasla daha uzun bir kullanım ömrüne sahiptir. Bu sebeple denizcilikte yoğun olarak marin akü kullanımı tercih edilir.

Tekne ve Yatlara Uygun Olan Akülerin Kullanım Amaçları Nelerdir?

Denizcilikte kullanılan akülerin iki farklı kullanım amacı bulunur. Marş diğer adıyla starter aküsü ve ekipman aküsü olmak üzere iki farklı türde marin akü bulunur.

1. Marş (Start) Aküsü

Marş aküsü kullanılarak deniz taşıtının motoru çalıştırılır. Kısa sürede marş motorunun çalışması için yüksek düzeyde akım verecek şekilde bir tasarıma sahiptir. Bu nedenle ekipman aküsünden farklı olarak daha yüksek düzeyde amper üreten bir aküdür. Marş aküsü standart akülere benzer olarak fazla sayıda ve ince yapıda plaka sayılarına sahiptir. Motor çalışır vaziyetteyken akü alternatörden beslenir. Ancak motor durduğunda aküye takviye yapılamayacağından akü mutlaka elektrik düzeneğine bağlı durumda olmalıdır. Teknede motor durduğunda marş aküsü devre dışı kalarak ekipman aküsü kullanılmaya başlanır. Marş aküsü mutlaka darbe ile sarsıntılara karşı tedbirli olmak için tekne içerisinde sabitlenmelidir. Aksi halde akünün içindeki sıvı dökülebilir veya akü kasası çatlayabilir. Bu da oldukça tehlikeli ve sakıncalı bir durumdur. Marş aküsünün şarjı kesinlikle 12.2 voltun altına düşmemelidir. Aksi takdirde akü zarar görebilir.

2. Ekipman (Servis) Aküsü

Ekipman aküsüne servis aküsü adı da verilmektedir. Tekne içinde bulunan buzdolabı, elektrikli ısıtıcı, radyo, lamba, televizyon, şarj aletleri gibi eşyaların elektrik akımı ile beslenmesi amacıyla kullanılan akü çeşididir. Anlık akım seviyesi 12.2 voltun aşağısına düştüğünde marş aküsü zarar görür. Ancak servis aküsü marş aküsünün aksine bu durumla karşılaşıldığında herhangi bir zarar görmez. Ekipman aküsünün yeterli performansı gösterecek kalitede olmasına özen gösterilmesi gerekir. Aksi halde teknede bulunan elektrikli aksamların yarısına elektrik enerjisi iletilemez. Teknede veya yatta güneş enerji paneli mevcutsa seçilen akü mutlaka derin döngülü olmalıdır.

Derin döngülü akülerin içerisinde sayıca az olan kalın plakalar bulunur. Bu sayede de aküye iletilen akımın voltu düşse de yeniden şarj edildiğinde plakalar zarar görmez. Derin döngülü aküler jel ve sulu akü türünde de olabilir. Denizcilikte daha uzun ömürlü akülere ihtiyaç duyulduğu için mutlak suretle derin döngülü aküler tercih edilmelidir. Tekneye akü ayırıcı sistem kurulmalıdır. Bu sistem sayesinde ihtiyaç olmadığı zamanlarda akü kapatılabilir ve elektrik sisteminden ayrı tutulabilir.

Marin Akü Kullanılırken Nelere Dikkat Edilmesi Gerekir?

Denizcilikte kullanılan aküler tekne veya yat içerisinde aküye özel olarak yapılan bir bölmede saklanmalıdır. Akü mutlaka sabit bir konumda olmalıdır. Tekne sarsıntılara ve darbelere daha savunmasız bir durumdadır. Bu sebeple güvenlik nedeniyle kuvvetli sarsıntılarda ve en kötü ihtimalle teknenin alabora olması durumunda bile akünün kıpırdamaması oldukça kritik bir öneme sahiptir.
Bazı hallerde aküden sıvı sızıntısı görülebilir. Aküden elektrolit sızması durumunda ve akü şiddetli darbelere bağlı olarak çatladığında daha büyük çaplı sorunların oluşmaması için mutlaka akü bir yere sabitlenerek kullanılmalıdır.
Akü içerisindeki elektrolitin dışarı sızmasını engellemek için akü kasasının altına bir kap yerleştirilmelidir.
Akünün üstüne herhangi bir cisim düşmesi veya sert bir darbe alması ihtimaline karşılık tedbir alınması gerekir. Bu nedenle akünün kutup başlarının üzeri örtülerek kapatılmalıdır. Bu tedbir sayesinde akünün kısa devre yapması önlenmiş olur.
Akünün bulunduğu ortamda karmaşaya yol açacak diğer ekipmanların bulunmaması gerekir. Mazot ya da LPG kablosu gibi yakıt kablolarının akünün olduğu yerden farklı bir yerde bulunması gereklidir.

Marin Akülerin Bakımı Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Akünün kutup başlarının temizliğine dikkat edilmelidir. Kutup başları paslı olmamalıdır. 3 aylık düzenli Arallarla pas sökücü sprey kullanılarak kutup başları temizlenmelidir.
Sulu akülerin içerisinde bulunan su düzeyi plakaların altında olmamalıdır. 3 aylık dönemlerde akü içindeki su kontrol edilmeli ve gerektiğinde su takviyesi yapılmalıdır.
Teknelerdeki şiddetli sarsıntı ile darbelere karşı akünün zarar görerek kısa devre yapmasının engellenmesi gerekir. Bu nedenle akü sabit bir yerde muhafaza edilmelidir.
Akünün kısa devre yapma ihtimalinin önlenmesi için akü kasasına koyulmalıdır. Kutup başlarının kapalı bir ortamda muhafaza edilmesi gereklidir.
Tekne karaya çekildiğinde akünün uzun süre kullanılmamasına bağlı olarak akü şarjsız bırakılmamalıdır. Uzun süre kullanılmayan akü ne çok yüksek ne de çok düşük sıcaklıkta kalmamalıdır. Oda sıcaklığı akünün korunması için idealdir. Ayrıca 15 günlük aralıklarla akü şarj edilmelidir.
Elektrik düzeneğine bağlanırken akü önce pozitif ve sonra da negatif uçlardan bağlanmalıdır. Elektrik düzeneğinden sökülürken ise tam tersi sırayla uçlar çıkarılmalıdır.